Każdy projekt budynku (niezależnie czy to będzie projekt typowy czy projekt indywidualny) ma swoje wady i zalety. Bardzo często się zdarza, że po przeglądnięciu tysiąca projektów typowych, inwestor poddaje się, bo żaden w stu procentach nie spełnia jego oczekiwań. W każdym chciałby dokonać zmiany, która często pociąga za sobą nowe obliczenia konstrukcyjne. W takich przypadkach zazwyczaj kończy się na realizacji projektu indywidualnego, który spełnia wszystkie jego wymogi i wyobrażenia .
Niezależnie od tego, czy decydujecie się Państwo na projekt typowy, czy realizujecie projekt indywidualny, pragniemy Państwu wskazać pewne elementy architektury, które bardzo podnoszą nasz koszt budowy. Zebraliśmy je w 10 punktach, które charakteryzują tanią architekturę, a co za tym idzie bardzo tanie i proste wykonawstwo. Oceniając jakikolwiek dowolny projekt powinniście mieć poniżej wymienione punkty na uwadze i za każdym razem analizować daną architekturę pod tym kątem.
Punkty te charakteryzują po prostu prostą i minimalistyczną architekturę, co chyba nikogo nie zdziwi, ponieważ powszechnie wiadomo, że im bardziej skomplikowana architektura domu jednorodzinnego, tym większe koszty jego wykonania. Wiadomo, że balkon, lukarna lub wykusz uatrakcyjniają ogólny wygląd naszego domu, lecz czy naprawdę są one nam tak bardzo potrzebne? Każdy z takich elementów to dodatkowy wydatek nawet do 10 tys. złotych, który z powodzeniem moglibyśmy wydać na jakiś inny energooszczędny system instalacyjny lub na potrzeby swojej rodziny. Nawet bardzo prosty, minimalistyczny dom, który obecnie nazywa się często „nowoczesną stodołą” może mieć atrakcyjny, bardzo nowatorski wygląd. Jeżeli przesadzimy z „uatrakcyjnieniem” bryły naszego budynku na etapie projektu, to możemy być pewni nieplanowanych dodatkowych kosztów i problemów wykonawczych na etapie budowy. Warto więc już na etapie projektowym pozbyć się tego ryzyka.
Jest to szczególnie ważne, jeżeli planujemy budować swój dom systemem gospodarczym, czyli własnymi siłami. W Polsce jeszcze większość budynków buduje się samodzielnie, zlecając zewnętrznym wykonawcom tylko i wyłącznie bardzo specjalistyczne prace. Pamiętajmy więc to tym, aby już na etapie projektowym myśleć o późniejszych trudach wykonania budynku, a nie zachwycać się pięknymi, dopracowanymi w każdym detalu wizualizacjami projektu typowego.
W związku z powyższym, możecie Państwo przyznawać każdemu z projektów punkty za tanią architekturę. Ten projekt, który otrzyma najwięcej punktów będzie z pewnością najtańszy w budowie.
PUNKT 1
KOMPAKTOWA BRYŁA BUDYNKU
Żeby zminimalizować koszty budowy już na etapie wyboru lub realizacji projektu, należy pilnować, żeby kształt naszego budynku był jak najbardziej regularny, najlepiej prostokątny lub kwadratowy. Taki kształt zapewnia nie tylko prostotę wykonawstwa, ale również zapewnia równomierne rozprzestrzenianie się ciepła po budynku. Bardzo dobrze wpływa to na późniejsze zużycie energii grzewczej. Oprócz regularnego kształtu, nasz budynek powinien być dwukondygnacyjny. Dzięki temu ograniczamy powierzchnię zabudowy, a górna kondygnacja jest ogrzewana dodatkowo przez ciepło unoszące się z kondygnacji parteru. Cała energia grzewcza rozchodzi się równomiernie zwartej, kompaktowej bryle budynku w kształcę prostopadłościanu.
Co prawda wielu inwestorów jest zwolennikami budynków parterowych, co jest całkowicie zrozumiałe ze względu wygody samego użytkowania, ale trzeba zdawać sobie sprawę, że budynki parterowe są domami stosunkowo drogimi. Ponieważ wszystkie pomieszczenia trzeba umieścić na jednej kondygnacji, zazwyczaj te budynki są budynkami bardzo rozłożystymi, o dużej powierzchni zabudowy, co drastycznie zwiększa koszty budowy samych fundamentów i izolacji od gruntu. Ponadto, możliwość budowy budynku parterowego wymaga posiadania o wiele większej działki, co w dzisiejszych czasach kosmicznie drogich nieruchomości może zrujnować fundusz rodzinny już na etapie zakupu działki. Dodatkowo, duża część obszaru Polski jest objęta Miejscowymi Planami Zagospodarowania Przestrzennego wymuszającymi odpowiednie nachylenie połaci dachowych. W połączeniu z dużą powierzchnią zabudowy budynków parterowych, może się okazać, że zaprojektowany dach będzie miał olbrzymią powierzchnię, co przełoży się wielkie koszty jego realizacji. Oprócz tego, większość projektów budynków parterowych ma dachu wielospadowe, połamane, żeby zachować ładny wygląd i proporcje rozłożystej budowli. Wpływa to bardzo negatywnie na zaplanowany budżet.
W związku z powyższym, jeżeli zależy nam na energooszczędnym, tanim w budowie domu wybierajmy lub realizujmy projekt dwukondygnacyjny o prostej, regularnej bryle.
PUNKT 2
BRAK WYKUSZY, ZAŁAMAŃ ŚCIAN I PODCIENI
Nawiązując do poprzedniego punktu związanego z regularną bryłą budynku, trzeba zaznaczyć, że tani w wykonaniu projekt domu nie posiada również żadnego rodzaju wykuszy, załamań ścian zewnętrznych i podcieni. Każdy z tych elementów niestety bardzo zwiększa koszty budowy, utrudnia proces prawidłowego wykonawstwa, uszczelnienia budynku i może być powodem występowania w budynku mostków cieplnych. Tani w budowie dom musi odznaczać się prostymi, ścianami zewnętrznymi, które łatwo ocieplić, łatwo wmontować na nich stolarkę okienną i drzwiową, łatwo wykonać obróbki blacharskiej i łatwo wykonać odpowiednio zaizolowany cokół chroniący przed przenikaniem zimna, wilgoci i wody z gruntu na ściany. Przy wykuszach, podcieniach i innych tego typu elementach, koszt budowy będzie wyższy poprzez zwiększoną ilość okien w porównaniu do prostej ściany, poprzez większą ilość materiałów konstrukcyjnych i izolacyjnych oraz poprzez konieczność zadaszenia danego elementu (np. wykusza wystającego z elewacji).
W związku z powyższym, jeżeli zależy nam na energooszczędnym, tanim w budowie domu wybierajmy lub realizujmy projekt o prostych, niepołamanych ścianach zewnętrznych.
PUNKT 3
BRAK BALKONÓW
Przeanalizujemy tu oczywiście sytuację wyłącznie w domach jednorodzinnych. Nie będziemy tu kwestionować balkonów w gęstej zabudowie blokowej. W przypadku budownictwa jednorodzinnego realizacja balkonu jest bardzo droga i zupełnie nie potrzebna. Na koszt budowy balkonu składa się: droga konstrukcja żelbetowa lub stalowa, koszt zbrojenia, koszt poszczególnych warstw posadzkowych wraz z drogimi izolacjami, wylewkami i ostatecznymi posadzkami, koszt obróbek blacharskich wokół balkonu, koszt barierek i poręczy balkonowych, koszt materiałów zabezpieczających przed korozją i warunkami atmosferycznymi, koszt systemu odprowadzenia wód opadowych, a na końcu koszt samych okien balkonowych, które musimy zamontować na górnej kondygnacji zamiast okien tradycyjnych. Wszystko to kosztuje bardzo dużo pieniędzy, wymaga bardzo dokładnej precyzji wykonania, dobrej izolacji i prawidłowego usytuowania warstw posadzkowych. Pomimo bardzo dużego wydatku, rezultat wykonania może być tragiczny. Bardzo często zdarza się bowiem nieustannie przeciekający balkon z odpadającymi płytkami, który w nieskończoność trzeba naprawiać każdej wiosny. Lepiej zupełnie pozbyć się tego problemu rezygnując z balkonu już na etapie projektu. Przecież jeżeli ktoś buduje dom, to ma wokół niego chociaż kawałeczek działki, który da o wiele więcej radości niż jakikolwiek balkon. W domu jednorodzinnym funkcjonalność balkonu sprowadza się bowiem tylko do jednego, czyli suszenia prania, co też jest niezrozumiałe, gdy mamy ogrodzony ogródek i dużo przestrzeni wewnątrz budynku. Natomiast pranie na balkonie z pewnością tylko ucieszy oczy naszych sąsiadów.
Jeżeli już koniecznie chcemy po przebudzeniu popatrzyć na świat z góry, dobrym rozwiązaniem, który nie narazi nas na duże dodatkowe koszty budowy oraz problemy wykonawcze są tzw. balkony francuskie (barierki ograniczające wyjście, przymocowane bezpośrednio do ściany budynku). Możemy wówczas otworzyć sobie okno balkonowe na górnej kondygnacji wpuszczając dużą ilość światła i powietrza, aczkolwiek bez możliwości wyjścia poza obręb budynku, więc nie pokażemy się całemu światu w naszej nocnej stylizacji.
Omawiając wady balkonu trzeba również wspomnieć o tym, że balkon jest to bardzo newralgiczny punkt występowania mostków cieplnych w budynku obniżających jego parametry cieplne. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszych czasach, gdzie powinniśmy w pierwszej kolejności zachowywać nowoczesne standardy budownictwa wysoce energooszczędnego. Tak więc wybierając lub tworząc projekt, naprawdę poważnie trzeba się zastanowić, czy jakikolwiek balkon jest nam naprawdę potrzebny.
PUNKT 4
DACH DWUSPADOWY
Nie trzeba nikogo przekonywać, że najtańszym w wykonaniu dachem jest dach dwuspadowy. Wiąże się to po pierwsze z prostotą konstrukcji i stosunkowo niedużą ilością potrzebnego do jego budowy materiału oraz z łatwością wykonania. Każdy wykonawca poradzi sobie z realizacją prostego dachu dwuspadowego. Istnieje tu o wiele mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia fuszerki niż w przypadku dachu wielospadowego. Wiadomo, że dachy wielospadowe, zwłaszcza na budynkach parterowych, są dachami o „zgrabniejszym” wyglądzie. Ich wysoki koszt jest jednak niewspółmierny do całości kosztów budowy. Wynika to po pierwsze z bardzo drogiej konstrukcji, której poszczególne elementy drewniane muszą być nie tylko prawidłowo docięte pod odpowiednimi kątami w różne strony, ale muszą też być bardzo dobrze złożone i do siebie dopasowane. Złe docięcie poszczególnych elementów może się bowiem wiązać z koniecznością doróbek, sztukowania elementów, co może się okazać opłakanym w skutkach błędem wykonawczym. Bardzo skomplikowana więźba dachowa powinna być przygotowana przez dostawcę elementów dachowych z wykorzystaniem komputerowego cięcia elementów. Tylko to zapewni wysoką precyzję i dobrą jakość wykonania. Nie radzę powierzać skomplikowanej konstrukcji więźby dachowej wykonawcom tnącym i przygotowującym elementy na budowie. Błąd ludzki z pewnością będzie nieunikniony, co może narazić inwestora na dodatkowe, nieplanowane koszty na nowy materiał. W przypadku prostego dachu dwuspadowego nie ma takiego zagrożenia lub jest o wiele mniejsze. Elementy są cięte bowiem pod danym kątem tylko w jednym kierunku i łatwo je ze sobą zestawić oraz zmontować.
Oprócz konstrukcji, bardzo kosztowne może być pokrycie dachowe, które w przypadku dachu wielospadowego z pewnością przyprawi o ból głowy. Wysoki koszt pokrycia wynika w tym przypadku z konieczności stosowania bardzo drogich elementów uzupełniających do dachówki podstawowej (gąsiory, dachówki połówkowe, czołowe itp.) oraz z konieczności zastosowania bardziej skomplikowanego systemu odwodnienia, czyli orynnowania. Ilość tych bardzo drogich elementów powinna być zminimalizowana w całym zestawieniu pokrycia. A można to zrobić decydując się na projekt o dachu dwuspadowym.
PUNKT 5
BRAK LUKARN I JASKÓŁEK
Na zwiększenie kosztów budowy wpływa również każdy element architektoniczny wystający poza połać dachową, taki jak jaskółka, lukarna, czy wypusty dachów. Zwiększenie kosztów jest analogiczne do samego rodzaju dachu (w zależności od ilości połaci). Budowa lukarny lub jaskółki wiąże się również dodatkowymi kosztami na wykonanie samej konstrukcji ścian wystających poza dach oraz konstrukcji więźby dachowej, która musi być przełamana dodatkowymi połaciami w odpowiedni sposób. Ponadto, koszt wzrasta również ze względu na konieczność zastosowania drogich akcesoriów dachowych, takich jak gąsiory, dachówki połówkowe, czołowe itp. Do kosztu należy doliczyć również koszt okna / drzwi balkonowych, które zazwyczaj są integralną częścią architektury lukarny lub jaskółki. Trzeba również pamiętać o dodatkowym odwodnieniu lukarny lub jaskółki oraz o prawidłowej izolacji przeciwwodnej oraz cieplnej, co wymaga też umiejętności bardzo dobrego wykonawstwa. W budynku energooszczędnym tego typy uatrakcyjnienia dachu są często powodem występowania mostków cieplnych, przez co nasz budynek energooszczędny może w rzeczywistości mieć o wiele gorsze parametry cieplne. Mając na uwadze zmniejszanie kosztów budowy już na etapie projektowym, starajmy się (jeżeli to możliwe) wybrać projekt z prostym dachem dwuspadowym, bez żadnych elementów uatrakcyjniających połacie.
PUNKT 6
KRÓTKIE OKAPY DACHU
Temat krótkich okapów dachu wiąże się ściśle z omawianym wcześniej rodzajem dachu. Duże / długie okapy dachu wiążą się z dużym kosztem konstrukcji dachowej wystającej poza elewacje, kosztem pokrycia dachowego, systemu orynnowania, obróbek blacharskich oraz kosztem podsufitki i jej wykończenia. Oczywiście w wielu przypadkach Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego nakazują ze względu walorów regionalnych stosowanie dużych okapów dachu, więc wówczas trzeba się do tego dostosować. Jeżeli jednak nie ma takich wymogów zabudowy, zalecany jest wybór projektu o jak najkrótszych okapach dachu. Wystające okapy zachowajmy tylko w miejscach, gdzie niezbędny jest kawałek zadaszenia ochronnego przed deszczem (np. przy wejściu głównym). Pamiętajmy jednak, że dla zadaszenia miejscowego możemy zamontować niewspółmiernie tańsze gotowe daszki, które możemy nabyć w każdym markecie budowlanym. Nie ma potrzeby stosowania wielkich i drogich okapów, które będą wykorzystywane wyłącznie tymczasowo. Nikt bowiem podczas brzydkiej pogody nie będzie stał na zewnątrz pod zadaszeniem.
PUNKT 7
BRAK DUŻYCH ZADASZEŃ
Duże zadaszenia będące integralną częścią dachu, dokładnie tak samo jak okapy bardzo zwiększają potencjalne koszty budowy. W ich przypadku tak samo musimy się liczyć z dużymi kosztami samej konstrukcji, pokrycia dachowego, systemu odwodnienia, materiałów izolacyjnych, obróbki blacharskiej i wykończenia słupów i innych elementów podtrzymujących zadaszenie. Na samo zadaszenie możemy wydać duży procent budżetu budowy. Bardziej rozsądnym i tańszym rozwiązaniem jest realizacja dużego zadaszenia, jako całkowicie odrębnej konstrukcji, którą można wykonać z mniejszej ilości materiałów, równie wytrzymałych, jak również o wiele tańszych niż materiały przeznaczone na dach. Duże zadaszenie można zrobić na konstrukcji metalowej lub drewnianej jako wiatę dostawioną do elewacji budynku, wykończoną pokryciem nie wymagającym impregnacji, wykończenia, czy odwodnienia. Tego typu dostawione zadaszenie może stanowić również bardzo ładny element dekoracyjny dla bryły domu i jego elewacji. Jeszcze tańszym rozwiązaniem będą dostępne w szerokim asortymencie i rodzajach markizy, namioty ogrodowe lub parasole. Można je znaleźć na rynku w bardzo dużych rozmiarach sięgających rozpiętości nawet kilku metrów, co oznacza, że z powodzeniem zastąpią nam bardzo ciężkie i drogie zadaszenie zintegrowane z konstrukcją dachu, zwłaszcza o takiej rozpiętości.
PUNKT 8
PROSTOKĄTNE OKNA
Analizując projekt domu powinniśmy również zwrócić uwagę na kształt okien (niezależnie od ilości szyb). Ma to bowiem również bardzo ważne znaczenie. Najtańsze bowiem są okna i drzwi balkonowe o regularnym, prostokątnym kształcie. Okna okrągłe, trójkątne i te o innych kształtach potrafią być nawet trzy razy droższe od okien prostokątnych. Wynika to z technologii produkcji. Okna nieregularne wymagają realizacji / zamówienia również nieregularnego szklenia zespolonego wieloszybowego, konieczne jest zastosowanie specjalistycznych okuć oraz wymagają przeregulowania maszyn tnących i klejących pod innym kątem co może też wydłużyć proces produkcji. Wszystko to ma wpływ na cenę. To samo dotyczy okien o specjalistycznych systemach otwierania (np. przesuwnych). Jeżeli zależy nam na obniżeniu kosztów budowy, w swoim projekcie powinniśmy mieć okna o standardowych kształtach i tradycyjnym okuciu, co zapewni też dobrą szczelność okien. A jak wiadomo dobre, szczelne okna zapewniają też nam dobre parametry cieplne całego budynku.
PUNKT 9
BRAK DROGICH MATERIAŁÓW ELEWACYJNYCH
Przy wyborze projektu zwracajmy uwagę również na rodzaj zaprojektowanych materiałów elewacyjnych. Materiały elewacyjne są bowiem w stosunku do reszty materiałów konstrukcyjnych (i nie tylko) bardzo drogie. Jeżeli projekt jest zaprojektowany z dużą ilością kamienia na elewacji, płytkami klinkierowymi lub z elewacją drewnianą to musimy się liczyć z nie tylko z dużym kosztem zakupu, ale również z dużymi kosztami późniejszej pielęgnacji tego typu projektu. Zarówno elewacja kamienna, ceramiczna, jak również drewniana wymaga okresowego czyszczenia i impregnacji specjalnie do tego przeznaczonymi środkami chemicznymi, których zakup może okazać się bardzo duży, w zależności od ilości danego materiału na elewacji. Chcąc zachować jak najwięcej pieniędzy w kieszeni, powinniśmy zdecydować się na elewację całkowicie pokrytą tynkiem. Koszt jej wykonania w porównaniu do wcześniej wymienionych materiałów nie jest duży, a jej utrzymanie sprowadza się przeważnie tylko do umycia co parę lat myjką ciśnieniową. Tynk strukturalny nie wymaga jakiś specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych i konserwujących.
Nieco droższym, ale bardzo estetycznym rodzajem elewacji są materiały imitujące kamień, ceramikę lub drewno zrobione z lekkich tworzyw sztucznych montowane na elewacji lub naklejane do styropianu. Ich użycie uatrakcyjnia elewację, ale też odciąża nas potem od bieżącej specjalistycznej pielęgnacji. Elementy te, jako że są zrobione z tworzyw sztucznych, bardzo łatwo się myje i czyści bez zastosowania specjalistycznej chemii budowlanej. Warto więc o tym pomyśleć, żeby elewacja naszego domu na długie lata pozostawała estetyczna i nie wymagała od mieszkańców nadmiernej pracy przy jej utrzymaniu.
PUNKT 10
BRAK GARAŻU (LEPIEJ ZBUDUJ WIATĘ GARAŻOWĄ)
Temat garażu jest bardzo dyskusyjny. Zdecydowana większość inwestorów nie wyobraża sobie domu jednorodzinnego bez garażu, i to najlepiej dwu-stanowiskowego. W rezultacie dochodzi do tego, że budują domu dla samochodów, nie dla siebie. Powierzchnia garażu zazwyczaj przekracza powierzchnie mieszkalną na parterze. Totalny absurd. Pod względem energooszczędności i oszczędności kosztów budowy nie należy budować garaży wbudowanych w bryłę budynków, ani dobudowanych, które są ogrzewane, ocieplone i wykończone jak reszta części mieszkalnej. Garaż należy całkowicie odciąć cieplnie od reszty budynku i zbudować z mniejszej ilości tańszych materiałów, a najlepiej żeby stanowił zabudowaną wiatę garażową, którą z zewnątrz normalnie można otynkować, żeby wyglądem nawiązywała do reszty budynku. Dzięki zaprojektowaniu lub wybudowaniu garażu odciętego w sposób cieplny od części mieszkalnej wykorzystamy dużo mniej materiałów konstrukcyjnych, nie musimy ocieplać garażu, nie musimy robić tynków wewnętrznych, nie musimy malować ścian wewnętrznych i sufitów, nie musimy robić odwodnienia, nie musimy robić systemu instalacji centralnego ogrzewania oraz nie musimy robić grubych warstw podłogowych, na które składają się grube warstwy izolacji termicznej od gruntu, folie, wylewki i ostateczną podłogą z płytek ceramicznych. Rezygnacja z tego wszystkiego spowoduje, że zaoszczędzimy do kilkudziesięciu nawet tysięcy złotych. Żaden samochód nie jest wart tego i żaden nie musi stać w ogrzewanym pomieszczeniu. Wystarczy estetycznie zabudowana wiata garażowa. Ponadto, dlaczego chcemy wydawać taką straszną ilość pieniędzy na garaż, jeżeli i tak za kilka lat zmienimy samochód. Zbudujmy dom dla siebie, a nie dla samochodu, który będziemy posiadać tylko chwilę.
Samą podłogę garażu dla dużych oszczędności zróbmy z kostki brukowej, ułożonej jako kontynuacja z podjazdu. Jest to o wiele lepsze rozwiązanie niż grube i drogie warstwy podłogowe. Zwłaszcza w okresie jesieni i wiosny, gdzie codziennie będziemy szorować pięknie ułożone w garażu płytki podłogowe z plam pozostających z błota i brudnego śniegu. Żaden, najlepszy odpływ w garażu nie będzie rozwiązaniem na pozostający w różnych miejscach podłogi wysychający brud. Odpływ przyda się jedynie do zmycia powierzchni podłogi, co w okresach przejściowych będziemy musieli robić codziennie. Konsekwencją będzie też duże zużycie wody na ten cel, czego mądry inwestor powinien się całkowicie wystrzegać. W związku z powyższym, podłoga naszego garażu powinna być kostka brukowa, stanowiąca wydłużenie podjazdu, dzięki czemu zabiegi pielęgnacyjne będą o wiele rzadsze i będą wymagały niewspółmiernie mniej naszej pracy.
Reasumując, niektórym wyżej wymienione ograniczenia mogą wydawać się zbyt radykalne, jednak jeżeli jesteśmy mądrymi inwestorami, którym na sercu leżą kwestie oszczędzania pieniędzy, oszczędzania energii i ekologii, powinniśmy wydawać wyłącznie na to co jest nam faktycznie potrzebne i spełnia swoje zadania funkcjonalne. Nie można marnować pieniędzy na coś co tylko wydaje nam się funkcjonalne. Zaoszczędzone pieniądze można przeznaczyć na inne rzeczy, rozwijające nas i naszych bliskich.
Więcej o prawidłowym wyborze projektu typowego można przeczytać: tutaj …
